موسوی یاسوجی

پیغمبر اکرم (صلى الله علیه وآله) ماه رجب را «ماه اَصَبّ» نامیده اند، زیرا رحمت خدا در این ماه بر امّت فرو مى ریزد.

با توجه به اهمیت ماه شریف رجب در امور معنوی و سیر إلی الله، اهل بیت معصومین علیهم السلام و اولیای الهی سفارشات زیادی به این ماه کرده اند و برنامه های عبادی خاصی در این ماه وارد شده است.

 الف) اعمال مشترک ماه رجب

این اعمال که مخصوص روز معیّنى نیست، بلکه در تمام ماه انجام مى‌شود، بسیار است، از جمله:

۱ـ در تمام ماه رجب، این دعا را بخواند:

یا مَنْ یَمْلِکُ حَوآئِجَ السّآئِلینَ، ویَعْلَمُ ضَمیرَ الصّامِتینَ، لِکُلِّ مَسْئَلَة
اى که مالک حاجات خواستارانى و اى که نهاد خاموشان دانى براى هر خواسته اى

مِنْکَ سَمْعٌ حاضِرٌ، وَجَوابٌ عَتیدٌ، اَللّـهُمَّ وَمَواعیدُکَ الصّادِقَةُ، واَیادیکَ
از جانب تو گوشى شنوا و پاسخى آماده است خدایا به حق وعده هاى راستت و نعمتهاى

الفاضِلَةُ، وَ رَحْمَتُکَ الواسِعَةُ، فَاَسْئَلُکَ اَنْ تُصَلِّىَ عَلى مُحَمَّد وَآلِ
بسیار و رحمت وسیعت از تو خواهم که درود فرستى بر محمّد و آل

مُحَمَّد، واَنْ تَقْضِىَ حَوائِجى لِلدُّنْیا وَالاْخِرَةِ، اِنَّکَ عَلى کُلِّ شَىْء قَدیرٌ.
محمّد و حوایج دنیا و آخرتم را برآورى که براستى تو بر هر چیز توانایى.

 

۲ـ بخواند دعایى را که امام صادق علیه السلام در هر روز از ماه رجب آن را مى خواندند:

 
خابَ الوافِدُونَ عَلى غَیْرِکَ، وَخَسِرَ المُتَعَرِّضُونَ اِلاَّ لَکَ، وَضاعَ
نومید شدند آنان که بر دیگرى جز تو وارد شدند و زیانکار شدند کسانى که به غیر از تو رو کردند و تباه گشتند

المُلِمُّونَ اِلاَّ بِکَ، وَاَجْدَبَ الْمُنْتَجِعُونَ اِلاَّ مَنِ انْتَجَعَ فَضْلَکَ، بابُکَ مَفْتُوحٌ
آنان که جز به درگاه تو فرود آمدند و گرفتار قحطى شدند کسانى که جز از فضل تو پوییدند در خانه ات به روى

لِلرّاغِبینَ، وَخَیْرُکَ مَبْذُولٌ لِلطّالِبینَ، وَ فَضْلُکَ مُباحٌ لِلسّآئِلینَ، وَ نَیْلُکَ
مشتاقان باز و خیر و نیکیت به خواستاران عطا شده و فضل و بخششت براى خواهندگان مباح و آزاد است

مُتاحٌ لِلاْمِلینَ، وَ رِزْقُکَ مَبْسُوطٌ لِمَنْ عَصاکَ، وَ حِلْمُکَ مُعْتَرِضٌ لِمَنْ
عطایت براى آرزومندان مهیاست و روزیت حتى براى کسانى که نافرمانیت کنند گسترده است و بردباریت حتى در مورد آن که

ناواکَ، عادَتُکَ الاِْحْسانُ اِلَى الْمُسیئینَ، وَ سَبیلُکَ الإِبْقآءُ عَلَى
به دشمنیت برخاسته شامل است شیوه ات نیکى به بدکاران است و راه و رسمت

الْمُعْتَدینَ، اَللّـهُمَّ فَاهْدِنى هُدَى الْمُهْتَدینَ، وَ ارْزُقْنِى اجْتِهادَ
زندگى دادن به سرکشان است خدایا پس مرا به راه راه یافتگان رهبرى کن و کوشش

الْمُجْتَهِدینَ، وَ لا تَجْعَلْنى مِنَ الْغافِلینَ الْمُبْعَدینَ، وَ اغْفِرْ لى یَوْمَ الدّینِ.
کوشایان را روزیم کن و قرارم مده از بى خبران دور شده از دربارت و در روز جزا گناهم بیامرز.

 
۳ـ شیخ در «مصباح» از امام صادق علیه السلام روایت کرده است که آن حضرت(ع) فرمودند: در ماه رجب این دعا را بخوان:

اَللّـهُمَّ اِنّى اَسْئَلُکَ صَبْرَ الشّاکِرینَ لَکَ، وَعَمَلَ الْخائِفینَ مِنْکَ، وَیَقینَ
خدایا از تو خواهم شکیبایى سپاسگزارانت را و کردار ترسانندگانت را و یقین

الْعابِدینَ لَکَ، اَللّـهُمَّ اَنْتَ الْعَلِىُّ الْعَظیمُ، وَاَنـَا عَبْدُکَ الْبآئِسُ الْفَقیرُ، اَنْتَ
پرستندگانت را خدایا تو والا و بزرگى و من بنده مستمند بى نواى توام تویى

الْغَنِىُّ الْحَمیدُ، وَاَنـَا الْعَبْدُ الذَّلیلُ، اَللّهُمَّ صَلِّ عَلى مُحَمَّد وَآلِهِ، وَاْمْنُنْ
بى نیاز ستوده و منم بنده خوار درگاه خدایا درود فرست بر محمّد و آلش و منت نِه

بِغِناکَ عَلى فَقْرى، وَبِحِلْمِکَ عَلى جَهْلى، وَبِقُوَّتِکَ عَلى ضَعْفى، یا قَوِىُّ
بوسیله توانگریت بر فقر و نداریم و به بردباریت بر نادانیم و به نیرویت بر ناتوانیم اى نیرومند و

یا عَزیزُ، اَللّـهُمَّ صَلِّ عَلى مُحَمَّد وَآلِهِ الاَْوصیآءِ الْمَرْضیِّینَ، وَاکْفِنى ما
اى با عزت خدایا درود فرست بر محمّد و آل او آن اوصیاى پسندیده و کفایت کن آنچه

اَهَمَّنى مِنْ اَمْرِ الدُّنْیا وَالآخِرَةِ، یا اَرْحَمَ الرّاحِمیـنَ.
از کار دنیا و آخرتم که مرا به اندوه انداخته اى مهربانترین مهربانان.

 
۴ـ «سیّد بن طاووس» از محمّد بن ذکوان روایت کرده است، که به امام صادق علیه السلام عرض کردم: این ماه، ماه رجب است، به من دعایى بیاموز که خداوند متعال مرا با آن منفعت بخشد!
امام(ع) فرمودند: بنویس "بسم الله الرّحمن الرّحیم" و بگو در هر شب و روز از ماه رجب، پس از هر نماز:

 
بِسْمِ اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحیمِ
به نام خداوند بخشنده مهربان

یا مَنْ اَرْجُوهُ لِکُلِّ خَیْر، وَ آمَنُ سَخَطَهُ عِنْدَ کُلِّ شَرٍّ، یا مَنْ یُعْطِى
اى که براى هر خیرى به او امید دارم و از خشمش در هر شرى ایمنى جویم اى که مى دهد (عطاى)

الْکَثیرَ بِالْقَلیلِ، یا مَنْ یُعْطى مَنْ سَئَلَهُ، یا مَنْ یُعْطى مَنْ لَمْ یَسْئَلْهُ وَمَنْ لَمْ
بسیار در برابر (طاعت) اندک اى که عطا کنى به هرکه از تو خواهد اى که عطا کنى به کسى که از تو نخواهد و نه تو

یَعْرِفْهُ تَحَنُّناً مِنْهُ وَ رَحْمَةً، اَعْطِنى بِمَسْئَلَتى اِیّاکَ، جَمیعَ خَیْرِ الدُّنْیا
را بشناسد از روى نعمت بخشى و مهرورزى عطا کن به من به خاطر درخواستى که از تو کردم همه خوبى دنیا

وَجَمیعَ خَیْرِ الاْخِرَةِ، وَ اصْرِفْ عَنّى بِمَسْئَلَتى اِیّاکَ، جَمیعَ شَرِّ الدُّنْیا
و همه خوبى و خیر آخرت را و بگردان از من به خاطر همان درخواستى که از تو کردم همه شر دنیا

وَ شَرِّ الاْخِرَةِ، فَاِنَّهُ غَیْرُ مَنْقُوص ما اَعْطَیْتَ، وَ زِدْنى مِنْ فَضْلِکَ یا کَریمُ.
و شر آخرت را زیرا آنچه تو دهى چیزى کم ندارد (یا کم نیاید) و بیفزا بر من از فضلت اى بزرگوار.

 
سپس آن حضرت(ع)، محاسن شریف خود را با دست چپ خود گرفتند و در حالى که انگشت سبّابه دستِ راستِ خود را حرکت داده، با حالت تضرّع و التجا این دعا را خواندند:

یاذَا الْجَلالِ وَالاِْکْرامِ،یاذَا النَّعْمآءِ وَالْجُودِ،یاذَا الْمَنِّ وَالطَّوْلِ، حَرِّمْ شَیْبَتى عَلَى النّارِ.
اى صاحب جلالت و بزرگوارى اى صاحب نعمت و جود اى صاحب بخشش و عطا حرام کن محاسنم را بر آتش دوزخ.

 
۵- رسول خدا صلى الله علیه وآله فرمودند: هر کس در ماه رجب صد مرتبه بگوید: أَسْتَغْفِرُ اللّهَ الَّذِی لا إلهَ إِلاّ هُوَ، وَحْدَهُ لا شَرِیکَ لَهُ وَ أَتُوبُ إِلَیْهِ و در پایان صدقه اى بدهد، خداوند کارش را به رحمت و مغفرت پایان دهد و هر کس چهارصد مرتبه آن را بگوید فضیلت شهیدان را دارد.

۶- همچنین رسول خدا(ص) فرمودند: کسى که در ماه رجب هزار مرتبه «لا اِلهَ اِلاَّ اللّه» بگوید، خداوند براى او حسنات فراوانى مى نویسد.

۷- در روایتى آمده است: «هر کس در ماه رجب، در وقت صبح، هفتاد مرتبه و شبانگاه نیز هفتاد مرتبه بگوید: «اَسْتَغْفِرُ اللّهَ وَ أَتُوبُ اِلَیْهِ» و پس از آن، دستها را بلند کند و بگوید:

«أَللّهُمَّ اغْفِرْ لی وَ تُبْ عَلَىَّ» اگر در همان ماه رجب بمیرد، خداوند از او راضى خواهد بود»

۸- در طول این ماه هزار مرتبه بگوید: «اَسْتَغْفِرُ اللّهَ ذَاالْجَلالِ وَ الاْکْرامِ مِنْ جَمیعِ الذُّنُوبِ وَالاْثامِ» تا خداوند رحمان وى را بیامرزد.

۹- «سیّد بن طاووس» در «اقبال» فضیلت فراوانى براى خواندن سوره «قل هو اللّه احد»در ماه رجب نقل کرده است، از جمله از رسول خدا(ص) روایت کرده اند: هر کس با نیّت پاک در ماه رجب، ده هزار مرتبه سوره«قل هو اللّه احد» را بخواند، وارد عرصه قیامت شود در حالى که از گناه پاک باشد مانند روزى که از مادر متولّد شده است، و هفتاد فرشته به استقبال او مى آیند و به وى بشارت بهشت را مى دهند. همچنین آن حضرت(ص) براى هزار بار خواندن سوره«قل هو اللّه احد» در این ماه و حتّى صد بار نیز پاداش زیادى ذکر کردند.

۱۰- در روایتى از رسول خدا(ص) نقل شده است که آن حضرت فرمودند: «هر کس یک روز از ماه رجب را روزه بدارد، و چهار رکعت نماز بگزارد (هر دو رکعت با یک سلام) و در رکعت اوّل صد مرتبه «آیة الکرسى» بخواند و در رکعت دوم، دویست مرتبه «قل هو اللّه احد»، پیش از مردن جاى خود را در بهشت مى بیند و یا دیگرى جاى او را ببیند (و براى او توصیف کند)».

۱۱- در طول ماه رجب شصت رکعت نماز بجا آورد به این نحو که: در هر شب از این ماه، دو رکعت نماز بخواند، در هر رکعت، یک مرتبه «حمد» و سه مرتبه «قل یا ایّها الکافرون» و یک مرتبه «قل هو اللّه احد» بخواند و پس از سلام نماز، دستها را بلند کند و بگوید:

 
لا اِلـهَ اِلاَّ اللهُ، وَحْدَهُ لا شَریکَ لَهُ، لَهُ الْمُلْکُ وَ لَهُ الْحَمْدُ، یُحْیى
معبودى نیست جز خداى یگانه اى که شریک ندارد خاص اوست فرمانروایى و مخصوص اوست ستایش زنده کند

وَیُمیتُ، وَهُوَ حَىٌّ لایَمُوتُ، بِیَدِهِ الْخَیْرُ، وَهُوَ عَلى کُلِّ شَىْء قَدیرٌ، وَاِلَیْهِ
ومى میراند و اوست زنده اى که نمیرد هر چه خیر است بدست اوست و او بر هر چیز تواناست و بسوى اوست

الْمَصیرُ، وَلا حَوْلَ وَ لا قُوَّةَ اِلاّ بِاللهِ الْعَلِىِّ الْعَظیمِ، اَللّـهُمَّ صَلِّ عَلى
بازگشت و جنبش و نیرویى نیست مگر بوسیله خداى برتر و بزرگ خدایا درود فرست بر

مُحَمَّد النَّبِىِّ الاُْمِّىِّ وَ آلِهِ.
محمّد پیامبر امّى (درس نخوانده) و بر آلش.

 
و آنگاه دست ها را به صورت خود بکشد.

رسول خدا(ص) فرمودند: «هر کس این عمل را به جا آورد، خداوند دعایش را مستجاب گرداند…».

 

۱۲- مرحوم «علاّمه مجلسى» در «زاد المعاد» روایتى را از امیر مؤمنان على علیه السلام از رسول خدا صلى الله علیه وآله نقل کرده است که آن حضرت فرمودند: "هر کس در هر شب و یا در هر روز از ماههاى رجب، شعبان و رمضان سوره «حمد»، «آیة الکرسى»و سوره هاى «قل یا ایّها الکافرون»، «قل هو اللّه احد»، «قل اعوذ برب الفلق»و «قل اعوذ برب النّاس»را سه مرتبه بخواند و سه مرتبه بگوید:

«سُبْحانَ اللّهِ وَ الْحَمْدُ لِلّهِ وَ لا إلهَ إلاَّ اللّهُ وَ اللّهُ اَکْبَرُ، وَ لا حَوْلَ وَ لا قُوَّةَ إلاَّ بِاللّهِ الْعَلِىِّ الْعَظیمِ» و سه مرتبه بگوید:

«اَللّهُمَّ صَلِّ عَلى مُحَمَّد وَ آلِ مُحَمَّد» و سه مرتبه بگوید: «اَللّهُمَّ اغْفِرْ لِلْمُؤْمِنینَ وَ الْمُؤْمِناتِ» و چهارصد مرتبه بگوید: «اَسْتَغفِرُ اللّهَ وَ أَتُوبُ إلَیْهِ» خداوند گناهانش را بیامرزد (هر چند زیاد باشد) سپس در ادامه فرمودند: اگر کسى در مدّت عمرش یک بار این عمل را بجا آورد، خداوند در برابر هر حرفى پاداش فراوانى به وى عطا کند"

***

۱۳- لیلة الرّغائب: اوّلین شب جمعه ماه رجب را «لیلة الرّغائب» گویند؛ رسول خدا(ص) در روایتى که فضیلت ماه رجب را بیان مى کرد فرمودند: «از اوّلین شب جمعه ماه رجب غافل نشوید که فرشتگان آن را «لیلة الرّغائب» نامیدند».

آنگاه رسول خدا(ص) اعمالى را براى آن شب به این کیفیّت بیان فرمودند: «روز پنج شنبه اوّل ماه را روزه مى گیرى، چون شب جمعه فرا رسید، میان نماز مغرب و عشا دوازده رکعت نماز مى گذارى (هر دو رکعت به یک سلام) و در هر رکعت از آن، یک مرتبه سوره «حمد»و سه مرتبه «إنّا انزلناه» و دوازده مرتبه «قل هو الله احد»را مى خوانى؛ پس از اتمام نماز هفتاد مرتبه مى گویى:

«أللّهُمَّ صَلِّ عَلى مُحَمَّد النَّبِىِّ الاُْمِّىِّ وَ عَلى آلِهِ» آنگاه به سجده مى روى و هفتاد بار مى گویى: «سُبُّوحٌ قُدُّوسٌ رَبُّ الْمَلائِکَةِ وَ الرُّوحِ» سپس سر از سجده برمى دارى و هفتاد بار مى گویى:

«رَبِّ اغْفِرْ وَ ارْحَمْ وَ تَجاوَزْ عَمّا تَعْلَمُ، إِنَّکَ أنْتَ العَلِىُّ الاْعْظَمُ» بار دیگر نیز به سجده مى روى و هفتاد مرتبه مى گویى: «سُبُّوحٌ قُدُّوسٌ رَبُّ الْمَلائِکَةِ وَ الرُّوحِ» آنگاه حاجت خود را مى طلبى که ان شاءالله برآورده خواهد شد.

رسول خدا(ص) در فضیلت این اعمال فرمود: «کسى که چنین نمازى را بخواند، خداوند همه گناهانش را بیامرزد… و در قیامت درباره هفتصد تن از خاندانش شفاعت مى کند، و چون شب اوّل قبر فرا رسد، خداوند پاداش این نماز را به نیکوترین چهره، با رویى گشاده و درخشان و زبانى فصیح و گویا، به سوى قبر او مى فرستد، آن چهره نیکو به وى گوید: «اى حبیب من! بر تو بشارت باد! که از هر شدّت و سختى نجات یافتى» از آن چهره نورانى مى پرسد: «تو کیستى؟ من تاکنون چهره اى از تو زیباتر ندیده ام و بویى از بویت خوشتر به مشامم نرسیده؟!»
آن چهره نیکو پاسخ دهد: «اى حبیب من! من پاداش آن نمازى هستم که تو در فلان شهر، فلان ماه و در فلان سال به جا آورده اى؛ من امشب به نزد تو آمدم، تا حقّت را ادا کنم و مونس تنهایى تو باشم و وحشت را از تو مرتفع سازم (و همواره در کنارت بمانم) تا زمانى که همگى در روز رستاخیز برخیزند و در عرصه قیامت بر سرت سایه بیفکنم. (خلاصه هیچ زمانى پاداش این کار نیک از تو قطع نخواهد شد)»

تذکر: اعمال لیلةالرغائب مورد تاکید ویژه حضرت استاد آیت الله کمیلی می‌باشد.

***

   13- عمره رجبیّه: انجام «عمره»، در ماه رجب فضیلت فراوان دارد. طبق روایات اهل بیت(علیهم السلام) «عمره» در ماه رجب فضیلتى هم ردیف حج دارد. در روایتى از امام صادق علیه السلام آمده است:

«اَفْضَلُ الْعُمْرَةِ، عُمْرَةُ رَجَب; با فضیلت ترین عمره، عمره در ماه رجب است».

در روایتى دیگر از امام صادق(ع) پرسیدند: «عمره در ماه رجب افضل است یا ماه رمضان؟» فرمودند: «عمره در ماه رجب افضل است».

در روایتى آمده است که حضرت امام زین العابدین علیه السلام در ماه رجب به عمره رفته بودند و شبانه روز، در کنار کعبه نماز بجا مى آوردند و پیوسته در سجده بودند، و در حال سجده این ذکر را مى گفتند: «عَظُمَ الذَّنْبُ مِنْ عَبْدِکَ، فَلْیَحْسُنِ الْعَفْوُ مِنْ عِنْدِکَ» و در آن مدّت، چیزى افزون بر این ذکر نمى گفتند.
همچنین زیارت امام رضا علیه السلام در ماه رجبمستحب است و در روایتى از امام جواد علیه السلام زیارت آن حضرت در ماه رجب مورد تأکید قرار گرفته است.

 

ب) اعمال مختص روزها و شب های ماه رجب

شب اول:

انجام اعمالى در این شب با شرافت، مورد سفارش است:

اوّل: از رسول خدا(ص) نقل شده است که به هنگام رؤیت هلال ماه رجب، این دعا را مى خواندند:

اَللّـهُمَّ اَهِلَّهُ عَلَیْنا بِالاَْمْنِ وَ الاْیمانِ، وَ السَّلامَةِ وَ الاِْسْلامِ، رَبّى وَرَبُّکَ اللهُ عَزَّوَجَلَّ.

خدایا این ماه را بر ما نو کن به امنیت و ایمان و سلامت و دین اسلام، پروردگار من و پروردگار تو (اى ماه) خداى عزوجل مى باشد.

و همچنین از آن حضرت نقل شده است که وقتى هلال ماه رجب را مى دید، مى فرمودند:

اَللّـهُمَّ بارِکْ لَنا فى رَجَب وَ شَعْبانَ، وَ بَلِّغْنا شَهْرَ رَمَضانَ، وَ اَعِنّا عَلَى الصِّیامِ وَ الْقِیامِ، وَ حِفْظِ اللِّسانِ، وَ غَضِّ الْبَصَرِ، وَ لا تَجْعَلْ حَظَّنا مِنْهُ الْجُوعَ وَ الْعَطَشَ.

خدایا برکت ده بر ما در ماه رجب و شعبان و ما را به ماه رمضان برسان و کمکمان ده براى گرفتن روزه و شب زنده دارى و نگهدارى زبان و پوشیدن چشم و بهره ما را از آن ماه تنها گرسنگى و تشنگى قرار مده.

دوم: غسل کردن

مرحوم «سیّد بن طاووس» مى گوید در کتب «عبادات» روایتى از رسول خدا(ص) یافتم که آن حضرت فرمودند: «هر کس درک کند ماه رجب را و در اوّل، وسط و آخر آن، غسل کند، همانند روزى که از مادر متولّد شده، از گناهان خارج گردد (و پاک شود)».

سوم: زیارت امام حسین علیه السلام در این شب فضیلت بسیار دارد.

چهارم: بعد از نماز مغرب، بیست رکعت نماز بخواند (هر دو رکعت به یک سلام) و در هر رکعت یک بار سوره «حمد» و یک بار سوره «توحید» بخواند؛ رسول خدا صلى الله علیه وآله در پاداش این عمل فرمودند:

هر کس چنین کند، به خدا سوگند! خودش، خانواده اش، مالش و فرزندانش محفوظ بمانند و از عذاب قبر پناه داده شود… و در قیامت به سرعت از صراط بگذرد.

پنجم: بعد از نماز عشا، دو رکعت نماز بجا آورد، در رکعت اوّل «حمد» و «الم نشرح»را یک مرتبه و سوره «قل هو اللّه احد» را سه مرتبه بخواند و در رکعت دوم، سوره هاى «حمد»، «اَلَم نشرح»، «قل هو اللّه احد»و «معوّذتین»(سوره هاى ناس و فلق) را یکبار بخواند و پس از سلام سى مرتبه بگوید: «لا اله الاّ اللّه» و سى مرتبه «صلوات» بفرستد.

رسول خدا(ص) فرمودند: کسى که این عمل را انجام دهد، خداوند گناهانش را مى آمرزد و از گناه پاک مى شود.

ششم: سى رکعت نماز بخواند، (هر دو رکعت به یک سلام) در هر رکعت یک مرتبه «حمد» و یک مرتبه «قل یا ایّها الکافرون» و سه مرتبه «قل هو اللّه احد» را بخواند؛ در روایتى رسول خدا(ص) فرمودند: هر مرد و زن مؤمنى چنین کند، خداوند تمام گناهان کوچک و بزرگ وى را مى آمرزد و تا سال بعد، خداوند نامش را در فهرست «نمازگزاران» مى نویسد و از نفاق پاک مى شود.

هفتم: احیاى شب اوّل ماه: «شیخ طوسى» در «مصباح المتهجّد» از امام صادق(ع) از جدّش از امیر مؤمنان على(ع) نقل کرده است که آن حضرت دوست داشتند که در چهار شب از شبهاى سال، فارغ از هر چیز، به عبادت بپردازد: شب اوّل ماه رجب، شب نیمه شعبان، شب عید فطر و شب عید قربان.

در حدیثى دیگر، از امام صادق(ع) نقل شده است که: «تا مى توانى بر احیاى شب هاى عید فطر، عید قربان و… شب اوّل رجبمراقبت کن».

هشتم: خواندن دعایى که از امام جواد(ع) نقل شده است که فرمودند: مستحب است انسان، در شب اوّل رجب، با این کلمات، دعا کند:

اَللّـهُمَّ اِنّى اَسْئَلُکَ بِاَنَّکَ مَلیکٌ، وَاَنَّکَ عَلى کُلِّ شَىْء مُقْتَدِرٌ، وَاَنَّکَ ما

خدایا از تو خواهم بواسطه آن که تو فرمانروایى و تو بر هر چیز توانایى و تو هر کارى

تَشآءُ مِنْ أَمْر یَکُونَ، اَللّـهُمَّ اِنّى اَتَوَجَّهُ اِلَیْکَ بِنَبِیِّکَ مُحَمَّد نَبِىِّ الرَّحْمَةِ،

را بخواهى مى شود خدایا من بسویت رو کنم بوسیله پیامبرت محمّد پیامبر رحمت

صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَآلِهِ، یا مُحَمَّدُ یا رَسُولَ اللهِ، اِنّى اَتَوَجَّهُ بِکَ اِلَى اللهِ رَبِّکَ

درود تو بر او و آلش، اى محمّد اى رسول خدا براستى من به تو رو آورده ام براى رفتن به درگاه خدا پروردگار من

وَرَبِّى لِیُنْجِحَ بِکَ طَلِبَتى، اَللّـهُمَّ بِنَبِیِّکَ مُحَمَّد وَالاَْئِمَّةِ مِنْ اَهْلِ بَیْتِهِ،

و تو تا بلکه بوسیله تو حاجت روا گردم خدایا به حق پیامبرت محمّد و به حق پیشوایان از خاندانش

صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَ عَلَیْهِمْ، اَنْجِحْ طَلِبَتى.

صلى اللّه علیه و علیهم که حاجتم را روا کن.

 

آنگاه حاجت خود را از خداوند بخواهد.

 

نهم: از حضرت موسى بن جعفر(ع) نقل شده که در شب اوّل ماه رجب بعد از فراغ از نماز شب، در حال سجده مى گفتند:

لَکَ الْمَحْمَدَةُ اِنْ اَطَعْتُکَ، وَلَکَ الْحُجَّةُ اِنْ عَصَیْتُکَ، لا صُنْعَ لى وَلا لِغَیْرى

براى توست ستایش اگر پیرویت کنم و تو حجت و برهان بر من دارى اگر نافرمانیت کنم نه کارى از من ساخته است و نه از غیر من

فى اِحْسان اِلاَّ بِکَ، یا کائِناً قَبْلَ کُلِّ شَىْء، وَیا مُکَوِّنَ کُلِّ شَىْء، اِنَّکَ

در مورد احسان مگر بوسیله تو اى بوده پیش از هر چیز و اى بود کننده هر چیز براستى تو

عَلى کُلِّ شَىْء قَدیرٌ، اَللّهُمَّ اِنّى اَعُوذُ بِکَ مِنَ الْعَدیلَةِ عِنْدَ الْمَوْتِ، وَ مِنْ

بر هر چیز توانایى خدایا به تو پناه برم از انحراف هنگام مرگ و از

شَرِّ الْمَرْجِعِ فِى الْقُبُورِ، وَ مِنَ النَّدامَةِ یَوْمَ الاْ زِفَةِ، فَاَسْئَلُکَ اَنْ تُصَلِّىَ

بازگشت بد در میان گور و از پشیمانى در روز قیامت پس از تو خواهم که درود فرستى

عَلى مُحَمَّد وَآلِ مُحَمَّد، وَاَنْ تَجْعَلَ عَیْشى عیشَةً نَقِیَّةً، وَ مِیتَتى میتَةً

بر محمّد و آل محمّد و قرار دهى زندگى مرا زندگى پاک و پاکیزه و مرگم را مرگى

سَوِیَّةً، وَ مُنْقَلَبى مُنْقَلَباً کَریماً، غَیْرَ مُخْز وَ لا فاضِح، اَللّـهُمَّ صَلِّ عَلى

معتدل و مستقیم و بازگشتم را بازگشتى گرامى که خوارى و رسوایى در آن نباشد خدایا درود فرست بر

مُحَمَّد وَ آلِهِ الاَْئِمَّةِ، یَنابیعِ الْحِکْمَةِ، وَ اُولِى النِّعْمَةِ، وَمَعادِنِ الْعِصْمَةِ،

محمّد و آلش آن پیشوایانى که سرچشمه هاى حکمت و ولى نعمت و معادن عصمتند و

وَاْعصِمْنى بِهِمْ مِنْ کُلِّ سُوء، وَلا تَاْخُذْنى عَلى غِرَّة وَ لا عَلى غَفْلَة، وَ لا

بوسیله ایشان مرا از هر بدى محافظت فرما و مگیر مرا در حال غرور و نه در حال غفلت و بى خبرى و

تَجْعَلْ عَواقِبَ اَعْمالى حَسْرَةً، وَ ارْضَ عَنّى، فَاِنَّ مَغْفِرَتَکَ لِلظّالِمینَ

قرار مده پایان کارهایم را حسرت و افسوس و از من راضى شو که راستى آمرزشت مخصوص ستمکاران است و

وَاَنـَا مِنَ الظّالِمینَ، اَللّـهُمَّ اغْفِرْ لى ما لا یَضُرُّکَ، و اَعْطِنى ما لا یَنْقُصُکَ،

من نیز از ستمکارانم خدایا بیامرز از من آنچه را زیان به تو نزند و عطا کن به من آنچه تو را کم نیاید

فَاِنَّکَ الْوَسیعُ رَحْمَتُهُ، اَلْبَدیعُ حِکْمَتُهُ، وَ اَعْطِنِى السَّعَةَ وَ الدَّعَةَ، وَ الاَْمْنَ

زیرا که رحمت تو وسیع و فرزانگیت تازه و جدید است و عطا کن به من وسعت و فراخى و امنیّت

وَ الصِّحَّةَ، وَ الْبُخُوعَ وَ الْقُنُوعَ، وَ الشُّکْرَ وَ الْمُعافاةَ، وَ التَّقْوى وَ الصَّبْرَ،

و سلامتى و فروتنى و قناعت و سپاسگزارى و تندرستى و پرهیزکارى و شکیبایى و

وَالصِّدْقَ عَلَیْکَ وَ عَلى اَوْلِیآئِکَ، وَ الْیُسْرَ وَ الشُّکْرَ، وَ اعْمُمْ بِذلِکَ یا رَبِّ

راستى (و درستى) نسبت به تو و نسبت به دوستانت و آسانى و شکر و در اینها که گفتم و با من شریک ساز پروردگار من

اَهْلى وَ وُلْدى وَ اِخْوانى فیکَ، وَ مَنْ اَحْبَبْتُ وَ اَحَبَّنى، وَ وَلَدْتُ وَ وَلَدَنى،

خانواده و فرزندان و برادران دینى مرا و کسانى را که من دوست دارم یا آنان مرا دوست دارند و فرزندان آینده و پدران گذشته من

مِنَ الْمُسْلِمینَ وَ الْمُؤْمِنینَ یا رَبَّ الْعالَمینَ.

از مسلمانان و مؤمنین اى پروردگار جهانیان.

 

در حدیث آمده است که این دعا، بعد از هشت رکعت نماز شب و پیش از نماز وتر است. آنگاه سه رکعت وتر (دو رکعت نماز شفع و یک رکعت نماز وتر) را بجا مى آورى پس از سلام، در همان حالت نشسته مى خوانى:

اَلْحَمْدُ للهِِ الَّذى لا تَنْفَدُ خَزآئِنُهُ، وَ لا یَخافُ آمِنُهُ، رَبِّ اِنِ ارْتَکَبْتُ

ستایش آن خدایى را سزاست که خزینه هایش پایان نپذیرد و هر که در امان او بود هراس ندارد پررودگارا اگر من دست به

الْمَعاصِىَ فَذلِکَ ثِقَةٌ مِنّى بِکَرَمِکَ، اِنَّکَ تَقْبَلُ التَّوْبَةَ عَنْ عِبادِکَ، وَتَعْفُو

نافرمانى زدم این بخاطر آن اطمینانى بود که به کرم تو داشتم براستى که تو از بندگانت

عَنْ سَیِّئاتِهِمْ، وَ تَغْفِرُ الزَّلَلَ، وَ اِنَّکَ مُجیبٌ لِداعیکَ وَ مِنْهُ قَریبٌ، وَ اَنـَا

توبه شان را مى پذیرى و از گناهانشان درگذرى و لغزشهاشان بیامرزى و براستى که تو خواننده ات را پاسخ دهى و به او نزدیکى و من

تائِبٌ اِلَیْکَ مِنَ الْخَطایا، وَ راغِبٌ اِلَیْکَ فى تَوْفیرِ حَظّى مِنَ الْعَطایا، یا

بسوى تو از گناهان توبه کنم و میل دارم از درگاهت که بهره ام را از عطاهاى خویش فراوان گردانى اى

خالِقَ الْبَرایا، یا مُنْقِذى مِنْ کُلِّ شَدیدَة، یا مُجیرى مِنْ کُلِّ مَحْذُور، وَفِّرْ

آفریننده خلایق اى نجات دهنده من از هر سختى اى پناه ده من از هر خطر و چیز ترسناک خدایا نشاط و خوشحالیم را

عَلَىَّ السُّرُورَ، وَ اکْفِنى شَرَّ عَواقِبِ الاُْمُورِ، فَاَنْتَ اللهُ عَلى نَعْمآئِکَ

فراوان گردان و از شر پایان هر کار نگاهم دارد که براستى اى خدا تو بر نعمتها

وَ جَزیلِ عَطـآئِکَ مَشْکُـورٌ، وَ لِکُلِّ خَیْر مَذْخُـورٌ.

و عطاهاى سرشارت مورد سپاسگزارى هستى و براى هر خیر و خوبى ذخیره ما باشى.

***

روز اول:

اوّل روزه گرفتن:در روایتى از امام رضا علیه السلام پاداشهاى مهمّى براى روزه اوّل ماه رجب ذکر شده است.در روایتى دیگر، امام باقرعلیه السلام روز اوّل ماه رجب را، روز سوار شدن حضرت نوح بر کشتى بیان کرده و فرمودند: «هنگامى که نوح در این روز، سوار کشتى شد، به همه کسانى که با او بودند دستور داد روزه بگیرند و هر کس این روز را روزه بگیرد، آتش دوزخ به فاصله یک سال راه، از او دور گردد»

دوم غسل کردن

سوم زیارت امام حسین علیه السلام: «شیخ طوسى» روایتى را از امام صادق(ع) نقل کرده است که آن حضرت فرمودند: «هر کس امام حسین(ع) را در روز اوّل ماه رجب زیارت کند، به یقین خداوند او را مى آمرزد».

چهارم خواندن نماز حضرت سلمان: این نماز را که رسول گرامى اسلام(ص) به وى آموختند، به این نحو است:

ده رکعت نماز بجا مى آورى (هر دو رکعت به یک سلام) و در هر رکعت، یک مرتبه «حمد»، سه مرتبه «توحید»و سه مرتبه «قل یا ایّها الکافرون»را مى خوانى و بعد از سلامِ نماز، دستها را بلند مى کنى و مى گویى:

لا إلهَ اِلاَّ اللهُ، وَحْدَهُ لا شَریکَ لَهُ، لَهُ الْمُلْکُ وَلَهُ الْحَمْدُ، یُحْیى وَیُمیتُ، حَىٌّ لایَمُوتُ، وَهُوَ بِیَدِهِ الْخَیْرُ، وَهُوَ عَلى کُلِّ شَىْء قَدیرٌ، اَللّـهُمَّ لا مانِعَ لِما اَعْطَیْتَ، وَلا مُعْطِىَ لِما مَنَعْتَ، وَلا یَنْفَـعُ ذَاالْجَـدِّ مِنْـکَ الْجَـدُّ.

معبودى نیست جز خداى یگانه که شریک ندارد فرمانروایى از آن اوست و ستایش مخصوص اوست زنده مى کند و مى میراندو اوست زنده اى که هرگز نمیرد هر چه خیر است بدست او است و او بر هر چیزى تواناست. خدایا جلوگیرى نیست از آنچه تو عطا کنى و عطابخشى نیست براى آن کس که تو منعش کنى و کوشش شخص کوشا او را از تو بى نیاز نکند.

آنگاه دست ها را بر روى صورت خود مى کشى.

 

در روز نیمه ماه نیز ده رکعت نماز به همین نحو انجام مى دهى و پس از هر دو رکعت، آن دعا را مى خوانى ولى پس از جمله «وَ هُوَ عَلى کُلِّ شَىْء قَدیر»این جملات را اضافه مى کنى:

اِلهاً واحِداً اَحَداً فَرْداً صَمَداً، لَمْ یَتَّخِذْ صاحِبَةً وَلا وَلَداً.آن معبود یگانه یکتاى فرد بى نیازى که نگرفته است همدم و نه فرزندى.آنگاه دستها را به صورت مى کشى.

و در روز آخر ماه رجبنیز، ده رکعت نماز را به همان نحو، انجام مى دهى و پس از سلام نماز، آن دعا را

مى خوانى، ولى پس از جمله «وَ هُوَ عَلى کُلِّ شَىْء قَدیر»مى گویى:

وَ صَلَّى اللهُ عَلى مُحَمَّد وَآلِهِ الطّاهِرینَ، وَلا حَوْلَ وَلا قُوَّةَ اِلاَّ بِاللهِ الْعَلِىِّ الْعَظیمِ.و درود خدا بر محمّد و آل پاکیزه اش باد و جنبش و نیرویى نیست جز به خداى بلند مرتبه و بزرگ.

آنگاه دست ها را بر صورت خود مى کشى و حاجتت را مى طلبى که به اجابت مى رسد.

 

پیامبر اکرم(ص) به سلمان فرمودند: «هر مرد و زن مؤمنى که این سى رکعت نماز را بجا آورد، خداوند گناهانش را بیامرزد و پاداش کسى که تمام آن ماه را روزه گرفته، به وى عنایت کند و از آتش دوزخ نجات دهد، و این به منزله ورقه عبور از صراط است». سلمان مى گوید: «پس از شنیدن این حدیث از رسول خدا(ص) با حالت گریه به سجده افتادم و شکر الهى را بجا آوردم».

***

شب سیزدهم

امام صادق(ع) فرمودند: «خداوند به این امّت سه ماه ارزشمند عطا کرد، که به امّت هاى قبل نداده بود و آن ماهها، رجب، شعبانو ماه رمضاناست و سه شب نیز به این امّت عنایت کرد که به امّت هاى پیشین نداده بود و آن شب هاى سیزدهم و چهاردهم و پانزدهمماه است و همچنین سه سوره (بافضیلت و پرمحتوا) به این امّت عطا کرد که به امّت هاى سابق نداده بود و آن سوره هاى «یس»، «مُلک» و «توحید»است، از این رو هر کس که میان این سه فضیلت جمع کند، میان بهترین عطاهاى این امّت جمع کرده است».

از امام(ع) سؤال شد: «چگونه مى توان میان آنها جمع کرد؟»

فرمودند: «در لیالى بیض (۳ شب مزبور) در این سه ماه نماز بخواند، به این نحو که «در شب سیزدهم، دو رکعت نماز بگزارد و در هر رکعتى پس از سوره «حمد»این سه سوره (یس، ملک و توحید)را بخواند، و در شب چهاردهم، چهار رکعت نماز بگزارد (هر دو رکعت به یک سلام) و در هر رکعتى «حمد»و «یس»و «ملک»و «توحید»را بخواند و در شب پانزدهم، شش رکعت نماز بگزارد (هر دو رکعت به یک سلام) و همان سوره ها را در هر رکعت بخواند».

امام(ع) در فضیلت این نمازها فرمودند: «هر کس چنین کند فضیلت این سه ماه را به دست آورده و خداوند همه گناهانش را – جز شرک – مى آمرزد»

 

***

روز سیزدهم

روز سیزدهم ماه رجب مصادف با ولادت امیرالمؤمنین على علیه السلام است و اوّلین روز از ایّام البیض است. روزه گرفتن در این روز، و دو روز بعد، ثواب فراوانى دارد. و هر کس که بخواهد عمل «امّ داوود»را بجا آورد باید این روز را روزه بگیرد.

روز چهاردهم

روزه گرفتن در این روز پاداش فراوانى دارد. در روایتى از رسول خدا(ص) مى خوانیم: «هرکس که روز چهاردهم ماه رجب را روزه بگیرد، خداوند پاداشى به وى عنایت کند که نه چشمى دیده و نه گوشى شنیده و نه بر قلبى خطور کرده باشد!…».

***

شب پانزدهم(نیمه ماه)

این شب، شب ارزشمندى است که چند عمل در آن وارد شده است:

اوّل: غسل.

دوم:احیاى آن شب به عبادت که فضیلت بسیار دارد.

سوم:زیارت امام حسین علیه السلام که زیارت آن حضرت در شب و روز نیمه رجب مورد تأکید قرار گرفته است.

چهارم:شش رکعت نماز بگذارد (هر دو رکعت با یک سلام) و در هر رکعتى «حمد»و «یس»و «ملک»و «توحید»را بخواند .

پنجم:بجا آوردن سى رکعت نماز، که در هر رکعت یک مرتبه «حمد»و ده مرتبه سوره «توحید»را بخواند، در روایتى از رسول خدا صلى الله علیه وآله پاداش فراوانى براى این نماز ذکر شده است.

ششم:دوازده رکعت نماز (هر دو رکعت به یک سلام) و در هر رکعت یک بار «حمد»و یک بار «سوره ای»را مى خوانى و پس از پایان نمازها هر یک از سوره هاى «حمد»، «فلق»، «ناس»، «توحید»و «آیة الکرسى»و همچنین سوره «قدر»را چهار مرتبه مى خوانى و پس از آن، چهار مرتبه مى گویى:

سُبْحانَ اللهِ وَ الْحَمْدُ لِلّهِ وَ لاَ اِلهَ إِلاَّ اللهُ وَاللهُ اَکْبَر.سپس مى گویى: أللّهُ أللّهُ رَبِّی، لا أُشْرِکُ بِهِ شَیْئاً، ما شاءَ اللهُ وَ لا حَوْلَ وَ لا قُوَّةَ إِلاَّ بِاللهِ الْعَلِىِّ الْعَظیمِ.

این نماز را «سیّد بن طاووس» در «اقبال» از امام صادق علیه السلام روایت کرده است.

***

روز پانزدهم(نیمه ماه)

روز مبارکى که در آن چند عمل وارد شده است:

۱- غسل کردن.

۲-  زیارت امام حسین علیه السلام؛ در روایتى از محمّد بن ابى نصر نقل شده است که از امام رضا(ع) سؤال کردم: «در چه ماهى زیارت امام حسین(ع) بهتر است؟» فرمودند: «در نیمه رجب و نیمه شعبان».

۳- بجا آوردن نماز جناب سلمان (همان گونه که در اعمال روز اوّل ماه رجب، گذشت).
۴-  چهار رکعت نماز بگزارد (هر دو رکعت به یک سلام) و پس از سلام دستهاى خود را بگشاید و بگوید:

 

اَللّهُمَّ یا مُذِلَّ کُلِّ جَبّار، وَ یا مُعِزَّ الْمُؤْمِنینَ، اَنْتَ کَهْفى حینَ تُعْیینِى

خدایا اى خوارکننده هر ستمکار سرکش و اى عزت بخش مؤمنان تویى پناهگاه من در آن هنگام که از

الْمَذاهِبُ، وَاَنْتَ بارِئُ خَلْقى رَحْمَةً بى، وَ قَدْ کُنْتَ عَنْ خَلْقى غَنِیّاً،

راهها وامانده شوم و تویى که از روى مهرى که به من داشتى به خلقت من دست زدى در صورتى که از خلقتم بى نیاز بودى

وَلَوْلا رَحْمَتُکَ لَکُنْتُ مِنَ الْهالِکینَ، وَ اَنْتَ مُؤَیِّدى بِالنَّصْرِ عَلى اَعْدآئى،

و اگر مهر تو نبود بطور مسلم من در زمره نابودان بودم و تویى که مرا بوسیله یارى دادن بر دشمنانم کمک دهى

وَ لَوْ لا نَصْرُکَ اِیّاىَ لَکُنْتُ مِنَ الْمَفْضُوحینَ، یا مُرْسِلَ الرَّحْمَةِ مِنْ

و اگر یارى تو نبود بطور حتم من از رسوایان بودم اى فرستنده رحمت از

مَعادِنِها، وَ مُنْشِئَ الْبَرَکَةِ مِنْ مَواضِعِها، یا مَنْ خَصَّ نَفْسَهُ بِالشُّمُوخِ

معدنهاى آن و اى پدید آرنده برکت از جاهاى آن اى که مخصوص داشت خود را

وَالرَّفْعَةِ، فَاَوْلِیآؤُهُ بِعِزِّهِ یَتَعَزَّزُونَ، وَ یا مَنْ وَضَعَتْ لَهُ الْمُلُوکُ نیرَ الْمَذَلَّةِ

به بلندى مقام و رفعت و از این رو دوستانش به عزت او عزیز گردند و اى که پادشاهان طوق مذلت

عَلى اَعْناقِهِمْ، فَهُمْ مِنْ سَطَواتِهِ خآئِفُونَ، اَسئَلُکَ بِکَیْنُونِیَّتِکَ الَّتِى

را براى او بر گردن نهاده اند و از سطوتهاى او ترسانند از تو خواهم به حق بود کردنت که آن را

اشْتَقَقْتَها مِنْ کِبْرِیآئِکَ، وَ اَسئَلُکَ بِکِبْرِیآئِکَ الَّتِى اشْتَقَقْتَها مِنْ عِزَّتِکَ،

از کبریاى خود جدایش کردى و از تو خواهم به حق کبریایت که آن را از عزتت برگرفتى و

وَاَسئَلُکَ بِعِزَّتِکَ الَّتِى اسْتَوَیْتَ بِها عَلى عَرْشِکَ،فَخَلَقْتَ بِها جَمیعَ خَلْقِکَ

از تو خواهم به حق عزتت که بوسیله آن بر عرش مستولى گشتى و بدان سبب همه خلق خود را آفریدى

فَهُمْ لَکَ مُذْعِنُونَ اَنْ تُصَلِّىَ عَلى مُحَمَّد وَ اَهْلِ بَیْتِهِ.

و همه به خداییت اعتراف دارند که درود فرستى بر محمّد و خاندانش.

 

امام صادق علیه السلام از امیر مؤمنان على علیه السلام نقل فرموده اند که: "هر غمزده و اندوهگینى این دعا را بخواند، خداوند متعال اندوه و غم او را برطرف مى سازد".

 

۵-عمل امّ داوود: از مهمترین اعمال روز نیمه رجب، عمل «امّ داوود»است که به گفته علاّمه مجلسى: «شیخ صدوق»، «شیخ طوسى» و «سیّد بن طاووس»(ره) به سندهاى معتبر آن را نقل کرده اند. این عمل براى برآمدن حاجات و رفع اندوه و غم، حلّ مشکلات و دفع ظلم ستمگران بسیار مؤثّر است. (و به گفته «علاّمه مجلسى»، در «زاد المعاد»، بارها تجربه شده است.)

 

*کیفیت و چگونگی عمل امّ داوود در مفاتیح الجنان به طور کامل آمده است.

***

شب بیست و هفتم(شب مبعث)

شب مبعث از شب هاى مهمّ سال و بسیار ارزشمند است. و اعمالى براى این شب نقل شده است:

اوّل:غسل کردن در این شب مستحب است.

دوم:«شیخ طوسى» در «مصباح المتهجّد» روایتى را از امام جواد علیه السلام نقل کرده است که آن حضرت فرمودند: «در ماه رجب، شبى است که از تمام آنچه که خورشید بر آن مى تابد بهتر است و آن شب، «شب بیست و هفتم»ماه رجب است، که در صبح این شب، رسول خدا صلى الله علیه وآله به رسالت مبعوث گردیدند؛ از شیعیان ما هر کس در آن شب عملى را انجام دهد، پاداش آن به اندازه عمل شصت سال خواهد بود!».

از آن حضرت سؤال شد: چه عملى در آن شب بهتر است؟

فرمودند: پس از نماز «عشا» وقتى که خوابیدى، پیش از نیمه شب، یا پس از نیمه آن از خواب برمى خیزى و دوازده رکعت نماز مى خوانى، در هر رکعتى، سوره «حمد»و یک سوره از سوره هاى کوچک مفصّلرا مى خوانى، آنگاه در هر دو رکعتى که سلام نماز را دادى، مى نشینى و هفت مرتبه سوره «حمد»و هفت مرتبه «معوّذتین»(سوره فلق و ناس) و سوره هاى «توحید»و «کافرون»و سوره «قدر»و «آیة الکرسى»را هر کدام هفت مرتبه مى خوانى; پس از آن این دعا را مى خوانى:

 

اَلْحَمْدُ للهِِ الَّذى لَمْ یَتَّخِذْ وَلَداً، وَلَمْ یَکُنْ لَهُ شَریکٌ فى الْمُلْکِ، وَلَمْ یَکُنْ

ستایش خاص خدایى است که نگیرد فرزندى و نیست براى او در فرمانروایى شریکى و نیست

لَهُ وَلِىٌّ مِنَ الذُّلِّ، وَکَبِّرْهُ تَکْبیراً، اَللّـهُمَّ اِنّى اَسئَلُکَ بِمَعاقِدِ عِزِّکَ عَلَى

برایش یاورى ازخوارى و به بزرگى کامل بزرگش شمار خدایا از تو خواهم به حق چیزهایى که موجبات عزتت بر

اَرْکانِ عَرْشِکَ، وَمُنْتَهَى الرَّحْمَةِ مِنْ کِتابِکَ، وَبِاسْمِکَ الاَْعْظَمِ الاَْعْظَمِ

پایه هاى عرشت مى باشد و به حق سرحد نهایى رحمتت از کتابت و به نام بزرگتر بزرگتر

الاَْعْظَمِ، وَذِکْرِکَ الاَْعْلَى الاَْعْلَى الاَْعْلى، وَبِکَلِماتِکَ التّامّاتِ، اَنْ

بزرگترت و به حق ذکرت که والاتر و برتر و اعلى است و به کلمات تام و تمامت که

تُصَلِّىَ عَلى مُحَمَّد وَآلِهِ، وَاَنْ تَفْعَلَ بى ما اَنْتَ اَهْلُهُ.

درود فرستى بر محمّد و آلش و انجام دهى درباره من آنچه را تو شایسته آنى.

 

آنگاه هر حاجتى که دارى از خداوند طلب کن.

سوم: دوازده رکعت نماز است که نحوه آن در اعمال شب نیمه رجب، بیان شد.
چهارم: زیارت حضرت امیر مؤمنان على علیه السلام در این شب، از افضل اعمال است. براى آن حضرت، در این شب سه زیارت نقل شده است.

***

روز بیست و هفتم(روز مبعث)

در روایتى از امام صادق(ع) روز مبعث به عنوان شریفترین اعیاد یاد شده است. بزرگان براى این روز، اعمالى ذکر کرده اند:

اوّل: غسل کردن در این روز مستحب است.

دوم: روزه: این روز در میان روزهاى سال یکى از چهار روزى است که روزه گرفتن آن فضیلت بسیار دارد و پاداش فراوانى براى آن نقل شده است.

در روایتى از امام صادق(ع) مى خوانیم: «هر کس در روز بیست و هفتم رجب روزه بگیرد، خداوند براى او پاداش روزه هفتاد سال را مى نویسد».

سوم: زیاد صلوات فرستادن.

در روایتى از امام صادق(ع) نقل شده است که: « در این روز روزه مى گیرى و بر محمّد و آلش زیاد صلوات مى فرستى».

چهارم: زیارت رسول خدا و امیر مؤمنان(علیهما السلام) است.

پنجم: دوازده رکعت نماز است.

از «ریّان بن صلت» نقل شده است که هنگامى که امام محمّد تقى(ع) در بغداد بودند، روز نیمه رجب و روز بیست و هفتم رجب را روزه مى گرفتند و همه ملازمان و یاران آن حضرت نیز روزه گرفتند؛ آنگاه به ما فرمودند، دوازده رکعت نماز بجا آوریم (هر دو رکعت به یک سلام) که در هر رکعت، «حمد»و «سوره اى»بخوانیم و هنگامى که نمازها به پایان رسید، هر یک از سوره هاى حمد، توحید و معوّذتین(فلق و ناس) را چهار مرتبه بخوانیم; آنگاه چهار مرتبه گفته شود:

 
لا اِلـهَ اِلاَّ اللهُ واللهُ اَکْبَرُ، وَسُبْحانَ اللهِ وَ الْحَمْدُ لِلّهِ، وَ لا حَوْلَ وَلا قُوَّةَ اِلاَّ بِاللهِ الْعَلِىِّ الْعَظِیمِو چهار مرتبه: اَللهُ اَللهُ رَبِّى لا اُشْرِکُ بِهِ شَیْئاً و چهـار مرتبـه: لا اُشْرِکُ بِرَبّى اَحَـداً.

ششم:دوازده رکعت نماز دیگر:

 «شیخ طوسى»، از حسین بن روح(رض) روایت کرده است که: در این روز دوازده رکعت نماز بجا مى آورى و در هر رکعت حمدو هر سوره اىکه خواستى مى خوانى و پس از هر دو رکعت و سلام نماز، مى خوانى:


اَلْحَمْدُ للهِِ الَّذى لَمْ یَتَّخِذْ وَلَداً، وَ لَمْ یَکُنْ لَهُ شَریکٌ فى الْمُلْکِ، وَ لَمْ
ستایش خاص خدایى است که فرزندى براى خود نگرفته و شریکى در فرمانروایى ندارد و

یَکُنْ لَهُ وَلِىٌّ مِنَ الذُّلِّ، وَکَبِّرْهُ تَکْبیراً، یا عُدَّتى فى مُدَّتى، یا صاحِبى فى
یاورى از خوار شدن ندارد (چون خوارى ندارد) و به کمال بزرگى او را یاد کن اى توشه من در دوران عمرم اى رفیق من در

شِدَّتى، یا وَلیّى فى نِعْمَتى،یا غِیاثى فى رَغْبَتى،یا نَجاحى فى حاجَتى،
سختیم اى سرپرست من در نعمتم اى فریادرس من در آنچه خواهم اى بر آرنده حاجتم

یاحافِظى فى غَیْبَتى،یاکافِىَّ (کافِىَ) فى وَحْدَتى،یااُنْسى فى وَحْشَتى،
اى نگهبان من در غیابم اى کفایت کننده ام در گوشه تنهایى اى همدمم در وحشتم

اَنْتَ السّاتِرُ عَوْرَتى فَلَکَ الْحَمْدُ، وَ اَنْتَ الْمُقیلُ عَثْرَتى فَلَکَ الْحَمْدُ،
تویى پرده پوش عیبهاى من پس ستایش تو راست و تویى نادیده گیرنده لغزشم پس ستایش تو را است

وَاَنْتَ الْمُنْعِشُ صَرْعَتى فَلَکَ الْحَمْدُ،صَلِّ عَلى مُحَمَّد وَآلِ مُحَمَّد،وَاسْتُرْ
و تویى برخیزاننده من هنگام افتادنم پس ستایش تو راست درود فرست بر محمّد و آل محمّد و بپوشان

عَوْرَتى، وَ آمِنْ رَوْعَتى، وَ اَقِلْنى عَثْرَتى، وَ اصْفَحْ عَنْ جُرْمى، وَتَجاوَزْ
عیبم را و ایمنى بخش هراسم را و نادیده گیر لغزشم را و چشم بپوش از جرمم و بگذر

عَنْ سَیِّئاتى فى اَصْحابِ الْجَنَّةِ، وَعْدَ الصِّدْقِ الَّذى کانُوا یُوعَدُونَ.
از گناهانم در زمره بهشتیان بدان وعده راستى که بدانها داده شده.

 
وقتى که نماز و دعا، پایان یافت، هر یک از سوره هاى حمد، اخلاص، معوّذتین، کافرون، انّاانزلناه و آیة الکرسى را هفت مرتبه مى خوانى. سپس هفت بار مى گویى:

لا اِلـهَ اِلاَّ اللهُ واللهُ اَکْبَرُ، وَسُبْحانَ اللهِ وَلا حَوْلَ وَلا قُوَّةَ اِلاَّ بِاللهِ
و آنگاه هفت مرتبه مى گویى: اَللهُ اَللهُ رَبِّى لا اُشْرِکُ بِهِ شَیْئاً؛ پس از آن، هرچه از خدا مى خواهى طلب نما.

 

هفتم:دعایى است که وقتى امام موسى بن جعفر(علیهما السلام) را در روز ۲۷ رجب سال ۱۷۹ هجرى از مدینه به سوى بغداد حرکت دادند، آن را خواندند:

یا مَنْ اَمَرَ بِالْعَفْوِ وَالتَّجاوُزِ، وَضَمَّنَ نَفْسَهُ الْعَفْوَ وَالتَّجاوُزَ، یا مَنْ عَفى
اى که دستور داده به عفو و گذشت و خود او هم عفو و گذشت (از گنهکاران را) ضمانت کرده اى که عفو کرده

وَتَجاوَزَ، اُعْفُ عَنّى وَتَجاوَزْ یا کَریمُ، اَللّـهُمَّ وَقَدْ اَکْدَى الطَّلَبُ، وَاَعْیَتِ
و گذشت فرمودى مرا مورد عفو و گذشت خویش قرار ده اى کریم خدایا جستجو به جایى نرسید و راه چاره

الْحیلَةُ وَالْمَذْهَبُ، وَدَرَسَتِ الاْمالُ، وَانْقَطَعَ الرَّجآءُ اِلاَّ مِنْکَ، وَحْدَکَ لا
و رفتن بسته شد و آرزوها کهنه گشت و امید بریده شد جز از تو که یکتایى

شَریکَ لَکَ، اَللّـهُمَّ اِنّى اَجِدُ سُبُلَ الْمَطالِبِ اِلَیْکَ مُشْرَعَةً، وَمناهِلَ
و شریکى ندارى خدایا من بخوبى مى یابم که راههاى جستجو بسوى تو گشوده است و آبشخورهاى

الرَّجآءِ لَدَیْکَ مُتْرَعَةً، واَبْوابَ الدُّعآءِ لِمَنْ دَعاکَ مُفتَّحَةً، وَالاِْسْتِعانَةَ
امید در نزد تو پر از آب است و درهاى دعا براى کسى که تو را بخواند باز است و یاریت

لِمَنِ اسْتَعانَ بِکَ مُباحَةً، وَاَعْلَمُ اَنَّکَ لِداعیکَ بِمَوْضِعِ اِجابَة، وَلِلصّارِخِ
براى آن کس که از تو یارى خواهد آماده و مباح است و بخوبى مى دانم که تو آماده اجابت دعاى خوانندگانت هستى و مهیاى فریادرسى

اِلَیْکَ بِمَرْصَدِ اِغاثَة، وَاَنَّ فِى اللَّهْفِ اِلى جُودِکَ، وَالضِّمانِ بِعِدَتِکَ عِوَضاً
فریادخواهان از درگاهت مى باشى و این را هم مى دانم که در پناهنده شدن به جود تو و اعتماد به وعده تو عوض کاملى

مِنْ مَنْعِ الْباخِلینَ، وَمَنْدُوحَةً عَمّا فى اَیْدِى الْمُسْتَاْثِرینَ، وَاَنَّکَ لا
از منع بخیلان و بى نیازى وسیعى است از آنچه در دست توانگران و ثروتمندان است و مى دانم که تو

تَحْتَجِبُ عَنْ خَلْقِکَ اِلاَّ اَنْ تَحْجُبَهُمُ الاَْعْمالُ دُونَکَ، وَقَدْ عَلِمْتُ اَنَّ
از خلق خویش در حجاب نشوى مگر آن که اعمال ایشان میان تو و ایشان حجاب قرا دهد و این را هم دانسته ام که

اَفْضَلَ زادِ الرّاحِلِ اِلَیْکَ عَزْمُ اِرادَة یَخْتارُکَ بِها، وَقَدْ ناجاکَ بِعَزْمِ الاِْرادَةِ
بهترین توشه کسى که به سوى تو کوچ کند یک تصمیم جدى و نیرومندى است که تو را بدان اختیار کند و با چنین تصمیمى

قَلْبى، وَاَسْئَلُکَ بِکُلِّ دَعْوَة دَعاکَ بِها راج بَلَّغْتَهُ اَمَلَهُ، اَوْصارِخٌ اِلَیْکَ
دل من با تو به راز و نیاز پرداخته از تو خواهم به حق هر دعایى که تو را دعا کرده بدان شخص امیدوارى که به آرزویش رسانده اى یا فریادخواهى که به

اَغَثْتَ صَرْخَتَهُ، اَوْ مَلْهُوفٌ مَکْرُوبٌ فَرَّجْتَ کَرْبَهُ، اَوْ مُذْنِبٌ خاطِئٌ
درگاه تو فریادخواهى کرده و به دادش رسیده یا دلسوخته گرفتارى که تو گرفتاریش را بر طرف کرده یا گنهکار خطاپیشه اى

غَفَرْتَ لَهُ، اَوْ مُعافىً اَتْمَمْتَ نِعْمَتَکَ عَلَیْهِ، اَوْ فَقیرٌ اَهْدَیْتَ غِناکَ اِلَیْهِ،
که تو او را آمرزیده اى یا تندرستى که نعمتت را بر او تمام کرده اى یا ندارى که از توانگرى خود به او داده اى

وَلِتِلْکَ الدَّعْوَةِ عَلَیْکَ حَقٌّ، وَعِنْدَکَ مَنْزِلَةٌ، اِلاَّ صَلَّیْتَ عَلى مُحَمَّد وَآلِ
و چنین دعایى به درگاهت حقى پیدا کردهو در پیش تو منزلت و مقامى یافته که درود فرستى بر محمّد و آل

مُحَمَّد، وَقَضَیْتَ حَوائِجى حَوائِجَ الدُّنْیا وَالاْخِرَةِ، وَ هـذا رَجَبٌ
محمّد و برآورى حاجاتم را حاجات دنیا و آخرت و این ماه رجب

الْمُرَجَّبُ الْمُکَرَّمُ، اَلَّذى اَکْرَمْتَنا بِهِ، اَوَّلُ اَشْهُرِ الْحُرُمِ، اَکْرَمْتَنا بِهِ مِنْ بَیْنِ
المرجب و ماه گرامى است آن ماهى که نخستین ماه محترم است و ما را بدان گرامى داشته اى از میان سایر

الاُْمَمِ، یا ذَاالْجُودِ وَالْکَرَمِ، فَنَسْئَلُکَ بِهِ وَبِاسْمِکَ الاَْعْظَمِ الاَْعْظَمِ
امتها اى صاحب جود و کرم پس به حق این ماه از تو خواهم و به حق نام اعظم تو …آن

الاَْعْظَمِ، اَلاَْجَلِّ الاَْکْرَمِ، اَلَّذى َخَلَقْتَهُ فَاسْتَقَرَّ فى ظِلِّکَ، فَلا یَخْرُجُ مِنْکَ
نام برتر و گرامى ترى که آن را آفریدى پس در زیر سایه رحمتت مستقر گردید و از تو به

اِلى غَیْرِکَ، اَنْ تُصَلِّىَ عَلى مُحَمَّد وَاَهْلِ بَیْتِهِ الطّاهِرینَ، وَتَجْعَلَنا مِنَ
دیگرى نرسد که درود فرستى برمحمّد و خاندان پاکش و قرار دهى ما را از کسانى که

الْعامِلینَ فیهِ بِطاعَتِکَ، وَالاْمِلینَ فیهِ بِشَفاعَتِکَ، اَللّـهُمَّ وَاهْدِنا اِلى سَوآءِ
در این ماه به طاعتت عمل کنیم و آنان که در این ماه آرزوى شفاعت را دارند خدایا ما را به راه راست هدایت فرما

السَّبیلِ، وَاجْعَلْ مَقیلَنا عِنْدَکَ خَیْرَ مَقیل فى ظِلٍّ ظَلیل، فَاِنَّکَ حَسْبُنا
و جایگاه ما را در پیش خود بهترین جایگاه در زیر سایه همیشگى ات قرار ده که براستى تو ما را بسى

وَنِعْمَ الوَکیلُ، وَالسَّلامُ عَلى عِبادِهِ الْمُصْطَفَیْنَ، وَ صَلاتُهُ عَلَیْهِمْ اَجْمَعینَ،
و نیکو وکیلى هستى و سلام بر بندگان برگزیده اش و درود او بر ایشان همگی

اَللّـهُمَّ وَ بارِکْ لَنا فى یَوْمِنا هذَا الَّذى فَضَّلْتَهُ، وَ بِکَرامَتِکَ جَلَّلْتَهُ،
 خدایا مبارک گردان براى ما در این روزى که آن را برترى دادى و به کرامت خویش آن

وَ بِالْمَنْزِلِ الْعَظیمِ الاَْعْلى اَنْزَلْتَهُ، صَلِّ عَلى مَنْ فیهِ اِلى عِبادِکَ اَرْسَلْتَهُ،
را بزرگ کردى و به جایگاه بزرگ والاترى آن را جاى دادى درود فرست بر آن کس که او را در این ماه به سوى بندگانت

وَبِالْمَحَلِّ الْکَریمِ اَحْلَلْتَهُ،اَللّـهُمَّ صَلِّ عَلَیْهِ صَلاةً دآئِمَةً تَکُونُ لَکَ شُکْراً،
فرستادى و او را به مقام بزرگى درآوردى خدایا درود فرست بر او درودى همیشگى که

وَ لَنا ذُخراً، وَاجْعَلْ لَنا مِنْ اَمْرِنا یُسْراً، وَ اخْتِمْ لَنا بِالسَّعادَةِ اِلى مُنْتَهى
براى تو سپاسگزارى باشد و براى ما ذخیره اى و قرار ده براى ما در کارمان آسانى و تا پایان عمرمان با خوشبختى

آجالِنا، وَ قَدْ قَبِلْتَ الْیَسیرَ مِنْ اَعْمالِنا، وَ بَلَّغْنا بِرَحْمَتِکَ اَفْضَلَ آمالِنا،
ما را مقرون دار و تو اى خدا براستى چنانى که اعمال اندک ما را پذیرفتى و به رحمت خویش ما را به

اِنَّکَ عَلى کُلِّ شَىْء قَدیرٌ، وَ صَلَّى اللهُ عَلى مُحَمَّد وَ آلِهِ وَسَلَّمَ.
بهترین آرزوهایمان برسان همانا تو بر هر چیز توانایى و درود و تحیت خدا بر محمّد و آلش باد.

———————————————————————————————-

منابع:

اقبال الاعمال
زادالمعاد
مصباح المتهجّد
مفاتیح الجنان